Wprowadzenie do tematu żółcieni w akwareli
Żółcień to jeden z podstawowych kolorów w palecie każdego malarza, który ma kluczowe znaczenie w tworzeniu zarówno jasnych, jak i ciepłych tonów. W malarstwie akwarelowym, gdzie przezroczystość i subtelność koloru są szczególnie istotne, żółcienie odgrywają fundamentalną rolę w uzyskiwaniu naturalnych efektów świetlnych, cieni i przejść tonalnych. W akwareli, gdzie farby nakłada się w delikatnych warstwach, wybór odpowiednich odcieni żółci ma ogromny wpływ na wrażenie przestrzeni, atmosfery i światła w dziele.
Żółcień w akwareli może przyjmować różne formy, od przezroczystych, subtelnych odcieni po intensywne, pełne energii barwy. W zależności od zastosowanego pigmentu, żółcień może mieć ciepły lub chłodny charakter, może być jasna i czysta, ale także przytłumiona i ziemista. Każdy typ żółci ma swoje specyficzne właściwości, które decydują o jej przydatności do różnych technik malarskich, od rozmytych efektów w tła, po intensywne akcenty w szczegółach.
Różnorodność żółci w akwareli obejmuje zarówno naturalne pigmenty, takie jak żółta ochra czy żółcień kadmowa, jak i nowoczesne barwy syntetyczne, jak żółcień Hansa czy żółcień bizmutowa. Każdy z tych pigmentów oferuje inne możliwości pod względem krycia, przezroczystości, trwałości i reakcji na mieszanie z innymi kolorami. Zrozumienie charakterystyki tych pigmentów pozwala artystom na świadome dobieranie kolorów do ich zamierzonych efektów artystycznych.
Żółcień w akwareli nie tylko tworzy bazę dla innych kolorów, ale również pełni istotną rolę w kreowaniu światła, ciepła i energii w obrazach. Dzięki swojej uniwersalności, żółcień pozostaje jednym z najważniejszych składników każdej palety malarskiej, oferując nieograniczone możliwości twórcze w technice akwarelowej.
Najpopularniejsze odcienie żółcieni w akwareli:
1. Aureolin
Aureolin (Żółcień Kobaltowa) to historyczny pigment o subtelnym,
chłodnym żółtym odcieniu. W XIX wieku był popularny w malarstwie,
szczególnie akwarelowym, dzięki swojej przezroczystości i świetlistości.
Ma ciepły, żółty odcień, który jest dość przezroczysty, co czyni go
atrakcyjnym dla akwarelistów do uzyskiwania jasnych i świetlistych
efektów.
Obecnie jest rzadziej używany ze względu na problemy z trwałością.
Cechy Aureolinu:
1. Pigment:
- Oznaczenie: PY40 (Pigment Yellow 40).
- Chemicznie jest to heksanitrokobaltian(III) potasu (Potassium Cobaltinitrite).
2. Kolor:
- Odcień: Chłodny, jasny żółty, z delikatną zielonkawą nutą.
- Idealny do subtelnych efektów świetlnych i laserunków.
3. Przezroczystość:
- Bardzo wysoka przezroczystość, co sprawia, że jest szczególnie ceniony w akwareli.
- Tworzy lekkie, eteryczne efekty, idealne do przedstawiania mgły, światła czy delikatnych cieni.
4. Trwałość:
- Średnia odporność na światło: Aureolina jest podatna na blaknięcie i
zmianę koloru pod wpływem wilgoci oraz długotrwałego nasłonecznienia.
- Nie jest zalecana do prac, które mają być trwałe przez dekady.
5. Mieszanie:
- Dobrze miesza się z innymi pigmentami, ale należy uważać na możliwe
reakcje chemiczne z niektórymi związkami, co może wpływać na stabilność
koloru.
- W mieszankach zachowuje swoją przezroczystość, dodając delikatności i światła.
6. Toksyczność:
- Zawiera kobalt, co czyni go umiarkowanie toksycznym. Należy unikać wdychania proszku i kontaktu z ustami.
Zalety Aureolinu:
- Subtelny, świetlisty żółty idealny do laserunków.
- Łatwość w tworzeniu delikatnych gradientów i przejść kolorystycznych.
- Specjalistyczny pigment, szczególnie użyteczny w technikach akwarelowych.
Zastosowania w sztuce:
- Krajobrazy: Idealny do przedstawiania świetlistych poranków, mgły i delikatnych promieni światła.
- Florystyka: Dobrze sprawdza się przy malowaniu delikatnych, jasnych kwiatów.
- Portrety: Może być używany do subtelnych, chłodnych refleksów w skórze.
Alternatywy i ekologia:
Ze względu na problemy z trwałością, aureolin jest coraz częściej zastępowany pigmentami bardziej stabilnymi, takimi jak:
- Hansa Yellow (PY97 lub PY74) – o ciepłym odcieniu i wysokiej trwałości.
- Nickel Azo Yellow (PY150) – o podobnej przezroczystości i neutralnym tonie.
2. Indian Yellow
Indian Yellow (Żółcień Indyjska) to jeden z najbardziej legendarnych
pigmentów w historii sztuki, znany z intensywnego, ciepłego żółtego
odcienia z lekkim pomarańczowym podtonem. Historyczna wersja pigmentu
była wyjątkowa, ale ze względów etycznych i technologicznych zastąpiono
ją syntetycznymi odpowiednikami.
Cechy Indian Yellow:
1. Pigment:
- Współczesne odpowiedniki są zwykle oparte na PY110 lub na PY83. Zdarzają się także inne monopigmenty lub mieszanki.
- Dawny pigment był organicznym związkiem produkowanym z moczu krów karmionych liśćmi mango.
2. Kolor:
- Odcień: Ciepły, złoty żółty z delikatnym pomarańczowym podtonem.
- Świetlisty i intensywny, szczególnie w cienkich warstwach.
3. Przezroczystość:
- Bardzo przezroczysty, co sprawia, że doskonale nadaje się do laserunków.
- W akwareli tworzy subtelne, świetliste efekty.
4. Trwałość:
- Współczesne wersje (PY110) są bardzo trwałe (Lightfastness I według standardów ASTM).
- Historyczny pigment był mniej odporny na światło i mógł blaknąć.
5. Mieszanie:
- Współczesne Indian Yellow dobrze miesza się z innymi pigmentami, tworząc ciepłe, złociste pomarańcze i zielenie.
- Dzięki przezroczystości pozwala zachować świetlistość w mieszankach.
6. Toksyczność:
- Współczesne pigmenty są nietoksyczne i bezpieczne w użyciu.
- Historyczna wersja nie była toksyczna, ale jej produkcja wiązała się z kontrowersyjnymi praktykami wobec zwierząt.
Zalety Indian Yellow:
- Intensywny, ciepły kolor idealny do przedstawiania światła i blasku.
- Świetlistość i głębia, szczególnie w akwareli i laserunkach.
- Trwałość w nowoczesnych wersjach pigmentu.
Zastosowania w sztuce:
- Krajobrazy: Idealny do malowania ciepłego światła, jesiennych liści i zachodów słońca.
- Portrety: Tworzy subtelne, ciepłe refleksy w skórze.
- Florystyka: Doskonały do przedstawiania jasnych kwiatów i złotych refleksów.
Alternatywy i ekologia:
- Nickel Azo Yellow (PY150): Odcień zbliżony do Indian Yellow, o wysokiej przezroczystości i trwałości.
- Hansa Yellow Deep (PY65): Ciepły, intensywny żółty, bardziej nasycony, ale mniej transparentny.
Historia i ciekawostki:
Historyczny Indian Yellow był produkowany w Indiach aż do XIX wieku.
Proces obejmował karmienie krów liśćmi mango i zbieranie ich moczu,
który po odparowaniu tworzył pigment. Praktyka ta była zarówno
czasochłonna, jak i nieetyczna, co doprowadziło do jej zaprzestania
3. Cadmium Yellow
Cadmium Yellow (Żółcień Kadmowa) to jeden z najbardziej znanych
pigmentów w historii sztuki, ceniony za swoją intensywność, krycie i
trwałość. Występuje w różnych odcieniach, od jasnej cytrynowej żółci po
głębokie, ciepłe tony, co czyni go wszechstronnym wyborem w palecie
artystów.
Cechy Cadmium Yellow:
1. Pigment:
- Oznaczenie: zazwyczaj PY37 (Pigment Yellow 37) lub PY35. Zdarzają się także inne.
- Chemicznie jest to siarczek kadmu (CdS) lub siarczek kadmu z selenem (w przypadku cieplejszych odcieni).
2. Kolor:
- Zakres odcieni: Od chłodnej cytrynowej żółcieni (Cadmium Yellow Light) po ciepłą, intensywną żółcień (Cadmium Yellow Deep).
- Żywe, nasycone tony z doskonałą siłą krycia.
3. Przezroczystość:
- Zazwyczaj jest nieprzezroczysty, co daje silne, gęste plamy koloru.
- W cienkich warstwach może być stosowany do subtelniejszych efektów.
4. Trwałość:
- Bardzo wysoka odporność na światło (Lightfastness I według standardów ASTM).
- Niezwykle stabilny pigment, który zachowuje intensywność koloru przez dekady.
5. Mieszanie:
- Miesza się dobrze z innymi pigmentami, tworząc czyste, intensywne kolory.
- Może przyciemniać bardziej przezroczyste pigmenty, dlatego należy używać go z rozwagą.
6. Toksyczność:
- Jako pigment kadmowy, jest toksyczny w formie proszku i wymaga
ostrożności podczas stosowania. Syntetyczne odpowiedniki są bezpieczne.
- W farbach jest bezpieczny przy prawidłowym użytkowaniu, ale
niektóre przepisy ograniczają jego stosowanie w niektórych krajach.
Zalety Cadmium Yellow:
- Niezrównana intensywność i trwałość koloru.
- Doskonała odporność na blaknięcie pod wpływem światła i wilgoci.
- Wszechstronność w zakresie zastosowania w różnych mediach, w tym akwareli, oleju i akrylu.
Zastosowania w sztuce:
- Krajobrazy: Idealny do przedstawiania intensywnych światłocieni, słońca i kwiatów.
- Portrety: W połączeniu z czerwieniami i brązami daje ciepłe odcienie skóry.
- Akwarela: W wersji rozcieńczonej świetnie nadaje się do żywych, świetlistych efektów.
Alternatywy i ekologia:
Ze względu na toksyczność, w ostatnich latach pojawiły się alternatywy,
takie jak Hansa Yellow (PY74 lub PY97), które naśladują odcienie
kadmowe, ale są mniej intensywne i trwałe. Producenci oferują także
farby oznaczone jako „Cadmium-Free” (bez kadmu), które mają podobne
właściwości, lecz są bezpieczniejsze.
4. Lemon Yellow
Lemon Yellow (Żółcień Cytrynowa) to jasny, chłodny żółty pigment, który
często pojawia się w paletach artystów jako podstawowy odcień żółtego.
Dzięki swojej świetlistości i czystości jest idealnym wyborem do
oddawania intensywnego światła i tworzenia żywych mieszanych kolorów.
Cechy Lemon Yellow:
1. Pigment:
- Najczęściej oparty na PY3 (Pigment Yellow 3), znanym również jako arylidowa żółcień.
- Alternatywnie, w niektórych farbach można znaleźć PY53 (Żółcień Tytanowo-Niklową) dla bardziej ziemistych wariantów.
2. Kolor:
- Odcień: Jasny, chłodny, niemal neonowy żółty z subtelną zielonkawą nutą.
- Bardziej intensywny i chłodny niż tradycyjne ciepłe żółcienie.
3. Przezroczystość:
- Średnia do wysokiej przezroczystości, co czyni go użytecznym w laserunkach i akwareli.
- W zależności od producenta może być lekko kryjący.
4. Trwałość:
- W przypadku PY3: Średnia odporność na światło (Lightfastness II
według ASTM), pigment może blaknąć przy długotrwałym wystawieniu na
światło.
- PY53: Wyższa trwałość i stabilność w porównaniu do PY3.
5. Mieszanie:
- Lemon Yellow doskonale miesza się z chłodnymi odcieniami, tworząc czyste zielenie i subtelne pastelowe żółcie.
- Ze względu na chłodny odcień może nieco "ochładzać" mieszanki.
6. Toksyczność:
- PY3 jest nietoksyczny i bezpieczny w użyciu.
- PY53, jako pigment zawierający tytan i nikiel, również jest uważany za bezpieczny.
Zalety Lemon Yellow:
- Jasny, czysty żółty idealny do chłodnych tonacji.
- Doskonały do przedstawiania intensywnego światła, refleksów i wiosennych krajobrazów.
- Wszechstronny pigment, szczególnie przydatny w mieszankach do tworzenia żywych zielenie.
Zastosowania w sztuce:
- Krajobrazy: Świetny do malowania pierwszych planów, jasnych liści i refleksów świetlnych.
- Florystyka: Idealny do przedstawiania jasnych płatków kwiatów, np. żonkili.
- Portrety: Używany do chłodnych, subtelnych akcentów w światłach skóry.
- Akwarela: Popularny ze względu na świetlistość i czystość w technikach warstwowych.
Alternatywy i ekologia:
- Hansa Yellow Light (PY3/PY97): Zbliżony do Lemon Yellow, ale o nieco cieplejszym odcieniu.
- Cadmium Yellow Light: Bardziej kryjący, z lepszą trwałością, ale cieplejszy w tonacji.
Historia i ciekawostki:
Pierwsze wersje Lemon Yellow były oparte na pigmentach zawierających
barium i chrom (barytową żółcień), ale ze względu na toksyczność zostały
zastąpione przez bardziej bezpieczne i syntetyczne odpowiedniki, takie
jak PY3.
5. Azo Yellow
Azo Yellow to popularny, nowoczesny pigment o szerokim zastosowaniu w
malarstwie. Znany z intensywnych, czystych żółci, które występują w
różnych odcieniach – od jasnych cytrynowych po głębokie, ciepłe złote
tonacje. Dzięki swojej wszechstronności i nietoksyczności jest często
wybierany przez artystów jako alternatywa dla pigmentów kadmowych.
Cechy Azo Yellow:
1. Pigment:
- Najczęściej oparte na PY74 (Hansa Yellow Light), PY97 (Hansa Yellow
Deep), lub pokrewnych pigmentach arylidowych. Często oparte są na
PY150 i PY151.
- Chemicznie należy do grupy pigmentów azowych, stąd jego nazwa.
2. Kolor:
- Zakres odcieni: Od chłodnych, jasnych żółcieni po ciepłe, głębokie odcienie.
- Czysty i intensywny, idealny do jasnych partii obrazu.
3. Przezroczystość:
- Średnia przezroczystość, co czyni go wszechstronnym zarówno w laserunkach, jak i bardziej kryjących technikach.
- W zależności od formuły może być lekko kryjący lub półprzezroczysty.
4. Trwałość:
- Wysoka odporność na światło (Lightfastness I lub II według ASTM, w zależności od odcienia i producenta).
- Stabilny w mieszankach i odporny na wpływ innych pigmentów.
5. Mieszanie:
- Doskonale miesza się z innymi pigmentami, tworząc czyste zielenie, pomarańcze i odcienie pastelowe.
- Nie powoduje zabłocenia kolorów w mieszankach, dzięki czemu jest świetnym wyborem do precyzyjnych gradientów.
6. Toksyczność:
- Nietoksyczny i bezpieczny w użyciu, co czyni go przyjaznym dla
artystów szukających alternatyw dla bardziej toksycznych pigmentów,
takich jak kadmowe.
Zalety Azo Yellow:
- Intensywny i czysty żółty kolor dostępny w różnych tonacjach.
- Wszechstronność w technikach malarskich – od akwareli po farby olejne i akrylowe.
- Nietoksyczność i wysoka trwałość czynią go idealnym wyborem dla współczesnych artystów.
Zastosowania w sztuce:
- Krajobrazy: Idealny do malowania jasnych liści, kwiatów i promieni światła.
- Florystyka: Świetny do przedstawiania jasnych płatków, np. słoneczników lub żonkili.
- Portrety: Może być używany do subtelnych, ciepłych akcentów w refleksach na skórze.
- Akwarela: Ze względu na swoją świetlistość i przezroczystość nadaje się do laserunków i delikatnych przejść tonalnych.
Alternatywy i ekologia:
- Hansa Yellow (PY74/PY97): Jest często używane jako synonim Azo Yellow, ponieważ oba pigmenty mają podobne właściwości.
- Cadmium Yellow: Bardziej kryjący, trwały, ale toksyczny; Azo Yellow stanowi jego bezpieczniejszą alternatywę.
- Nickel Azo Yellow (PY150): Bardziej transparentny i nieco chłodniejszy w odcieniu.
Historia i ciekawostki:
Pigmenty azowe zostały opracowane w XX wieku jako nowoczesna alternatywa
dla bardziej toksycznych żółci, takich jak barytowe czy kadmowe. Ich
nazwa pochodzi od grupy chemicznej „azo”, która jest odpowiedzialna za
ich intensywny kolor. Dziś są jednymi z najczęściej stosowanych
pigmentów w farbach artystycznych.
Podobała się treść? Udało Ci się dowiedzieć czegoś nowego co pomoże w Twoim malowaniu? To postaw kawę 🙂