Historia malarstwa akwarelowego stanowi fascynujący rozdział dziejów sztuki, w którym technika, estetyka i funkcjonalność spotykają się w niezwykle subtelnej, lecz wymagającej formie wyrazu. Choć akwarela bywała przez wieki traktowana jako medium pomocnicze – wykorzystywane przede wszystkim do szkiców, ilustracji naukowych czy dokumentacji terenowej – jej znaczenie i potencjał artystyczny stopniowo zyskiwały na uznaniu, osiągając w niektórych epokach status pełnoprawnego środka twórczej ekspresji.
Korzenie techniki akwarelowej sięgają starożytności, kiedy to pigmenty rozpuszczane w wodzie stosowano m.in. w Egipcie i Chinach. Jednak dopiero w epoce renesansu oraz w kolejnych stuleciach, zwłaszcza w XVIII i XIX wieku, akwarela zaczęła funkcjonować jako samodzielna forma malarska, zdobywając uznanie zarówno wśród artystów, jak i mecenasów sztuki. W tym okresie wykształciły się także różnorodne szkoły malarstwa akwarelowego – od precyzyjnego pejzażu brytyjskiego, przez romantyczne studia przyrody, aż po impresyjne eksperymenty z kolorem i światłem.
Celem niniejszego felietonu jest przybliżenie kluczowych etapów rozwoju malarstwa akwarelowego, omówienie jego najważniejszych przedstawicieli oraz analiza przemian, jakie zaszły w sposobie postrzegania tej techniki na przestrzeni wieków. Przyglądając się tej formie malarskiej nie tylko jako narzędziu artystycznemu, ale i świadectwu zmieniających się gustów, idei i prądów estetycznych, zyskujemy pełniejszy obraz jej roli w kulturze i historii sztuki.
Malarstwo w Starożytności – prekursorzy akwareli -cz.1
Wyobraźmy sobie starożytnego artystę pochylonego nad papirusowym zwojem w cieniu monumentalnych kolumn świątyni egipskiej. Na stole obok leżą pigmenty w proszku – ochra, lapis lazuli, węgiel – gotowe do zmieszania z wodą i spoiwem z gumy arabskiej. To tutaj, tysiące lat temu, narodziło się malarstwo akwarelowe. Używane było do zdobienia manuskryptów i dokumentowania świata w sposób, który przetrwał wieki.
Malarstwo akwarelowe, w pełnym tego słowa znaczeniu, jakie znamy dziś, z jego charakterystyczną przezroczystością i subtelnym cieniowaniem, pojawiło się dopiero w epoce nowożytnej, jednak w starożytności zarówno w Europie, jak i Azji, istniały techniki malarskie, które wykorzystywały wodę jako medium do uzyskiwania efektów zbliżonych do współczesnej akwareli. Choć nie były to akwarele w sensie, w jakim rozumiemy tę technikę dziś (z użyciem transparentnych farb na papierze), w wielu kulturach starożytnych pojawiały się formy malarstwa, które zbliżają się do technik akwarelowych w zakresie wykorzystywania wody do rozpuszczania pigmentów, co pozwalało na tworzenie przezroczystych i subtelnych warstw farb.
Prehistoria i początki
Pierwsze ślady stosowania pigmentów wodnych można odnaleźć w malowidłach naskalnych z okresu paleolitu (około 30 000–10 000 lat p.n.e.). W jaskiniach takich jak Lascaux we Francji czy Altamira w Hiszpanii, ludzie prehistoryczni używali naturalnych pigmentów zmieszanych z wodą, tłuszczem lub innymi substancjami, aby tworzyć obrazy zwierząt, ludzi i symboli.
Malowidła miały znaczenie rytualne, symboliczne i religijne, a technika wodnych pigmentów umożliwiała uzyskanie delikatnych efektów tonalnych.
Wykorzystywano pigmenty, takie jak ochra, węgiel drzewny czy tlenki żelaza- które były rozdrabniane i mieszane z wodą, by uzyskać płynne farby.
1. Malarstwo w Starożytnym Egipcie
W starożytnym Egipcie, który był jednym z pierwszych ośrodków cywilizacji malarskich, techniki malarskie były głęboko związane z religią, władzą oraz codziennym życiem. Sztuka malarska pełniła istotną rolę w tworzeniu wizerunków faraonów, bogów, a także przedstawianiu scen z życia codziennego oraz świata pozagrobowego.
Malarze egipscy posługiwali się szeroką gamą pigmentów, takich jak czerwony ochra, czarny węgiel, niebieski lapis lazuli, biel z kredy, zieleń oraz żółcie, które rozpuszczali w wodzie i nakładali na różne powierzchnie – papirus, drewno, tkaniny oraz przede wszystkim na ściany grobowców. Farby te miały na celu nie tylko dekorację, ale także nadanie trwałości i znaczenia przedstawianym scenom, które miały przetrwać wieki i zapewnić zmarłym bezpieczeństwo w zaświatach.
Choć techniki malarskie Egipcjan różniły się od współczesnych akwareli, można dostrzec pewne podobieństwa w sposobie, w jaki artyści uzyskiwali efekty przestrzeni i głębi. Pigmenty, takie jak niebieski lapis lazuli, były często rozcieńczane wodą, aby uzyskać głębszy odcień koloru, co miało na celu wyeksponowanie nieba, wody lub elementów symbolicznych. Zastosowanie rozcieńczonych pigmentów dawało efekt zbliżony do akwarelowych przejść tonalnych, szczególnie w przypadku tła, które stanowiło nieodłączny element egipskich malowideł. Chociaż farby te nie były przezroczyste w tradycyjnym sensie, tak jak współczesne akwarele, artyści starali się uzyskać efekty zbliżone do subtelnych przejść kolorystycznych, które nadawały dziełom głębię i przestronność.
Warto zauważyć, że egipskie malarstwo było z natury raczej matowe, a kolory były intensywne i nasycone. Egipcjanie używali różnych substancji, takich jak guma arabska, które działały jako spoiwa, nadając farbom większą gęstość i mniejszą przezroczystość. Te spoiwa sprawiały, że malowidła były bardziej trwałe, ale jednocześnie ograniczały możliwości uzyskania delikatnych, transparentnych efektów, które cechują współczesne akwarele. Techniki malarskie Egipcjan były jednak wysoce zaawansowane jak na swoje czasy, a ich dążenie do uzyskania subtelnych przejść tonalnych i przestrzennych świadczy o wyjątkowej precyzji, jaką wykazywali w swojej pracy.
Malowidła ścienne, które zdobiły grobowce faraonów i elit społecznych, stanowiły najczęstszy przejaw wykorzystania tych technik malarskich. Sceny z życia codziennego, przedstawienia bogów, faraonów, a także mitologiczne wizerunki były realizowane na ścianach grobowców, które miały na celu nie tylko upamiętnienie zmarłego, ale także zapewnienie mu ochrony w zaświatach. W tym kontekście malarstwo pełniło rolę rytualną i sakralną. Często tworzone były także dekoracje w zwojach papirusowych, takie jak słynna „Księga Umarłych”, która zawierała szczegółowe instrukcje dotyczące życia pozagrobowego. Te malowidła były pełne symboliki i miały za zadanie zapewnić zmarłemu komfort w nowym, wiecznym życiu, przy czym wykorzystane pigmenty i techniki malarskie miały pomóc w osiągnięciu trwałości, co miało zapewnić ich żywotność przez tysiące lat.
Choć malarstwo egipskie nie osiągnęło tej samej przezroczystości, jak współczesne akwarele, jego techniki tworzenia głębi, przestrzeni i detali były wysoce zaawansowane jak na ówczesne możliwości. Pigmenty rozpuszczane w wodzie pozwalały na subtelną grę kolorów, szczególnie w tle, co dawało obrazom nieco przejrzystości i świeżości, jednak farby były z reguły bardziej nasycone i matowe. Mimo to egipska sztuka malarska pozostaje jednym z najstarszych przykładów wykorzystania pigmentów wodnych w tak zaawansowanej formie artystycznej, wyprzedzając techniki akwarelowe, które rozwinęły się dopiero w późniejszych wiekach.
2. Malarstwo Rzymskie – Freski i Malarstwo na Papirusie
W starożytnym Rzymie malarstwo freskowe stało się jednym z najważniejszych i najbardziej rozpowszechnionych sposobów wyrażania sztuki, zwłaszcza w kontekście dekoracji wnętrz. Freski rzymskie, zwłaszcza te odkryte w Pompejach, Herkulanum i Ostii, stanowiły wyjątkowy sposób ilustrowania mitologicznych scen, pejzaży, portretów oraz codziennych życiowych sytuacji. W tej technice artyści wykorzystywali pigmenty rozpuszczone w wodzie, które były nakładane na świeżo położoną zaprawę tynkową. Podstawową cechą malarstwa freskowego było to, że pigmenty wchodziły w interakcję z mokrą zaprawą, co powodowało, że farba wchłaniała się w tynk, tworząc niezwykle trwałe, ale zarazem subtelne przejścia tonalne, które w sposób przypominający akwarelę, miały charakter przezroczysty. Choć była to technika odmienna od współczesnej akwareli, to właśnie dzięki właściwościom pigmentów i ich interakcji z wilgotnym podłożem, freski rzymskie uzyskiwały delikatne, niemal eteryczne efekty, które przypominały akwarelowe przejścia.
Pigmenty, takie jak czerwony, żółty, niebieski, a także naturalne tlenki, były nanoszone na świeżą zaprawę na mokro, co pozwalało na uzyskanie niezwykle subtelnych przejść tonalnych i wprowadzenie do dzieł rzymskich malarzy elementów głębi, światła i cienia. Efekt przezroczystości, który można było uzyskać w freskach, był wykorzystywany przede wszystkim w pejzażach i scenach mitologicznych, gdzie malarze starali się uchwycić iluzję przestrzeni, głębi oraz naturalności przedstawianych postaci i otoczenia. W takich przedstawieniach, gdzie tło było pełne subtelnych przejść tonalnych, freski oddawały wrażenie zmieniającego się światła, a także otwierającej się przestrzeni, co nadawało dziełom rzymskim dynamiczny, a zarazem zmysłowy charakter.
W kontekście malarstwa na papirusie, szczególnie w Egipcie i Rzymie, farby również przygotowywano na bazie wody, co miało wpływ na uzyskiwanie przezroczystych efektów. Choć farby używane w tej technice były zazwyczaj bardziej oporne i gęste niż nowoczesne akwarele, to jednak niektóre techniki, takie jak nakładanie pigmentów na nasycone wodą tło, pozwalały na uzyskanie delikatnych przejść tonalnych. W ten sposób artyści starożytni byli w stanie stworzyć dzieła, które posiadały miękkość i delikatność, a także wrażenie głębi i subtelności. Często nakładano warstwy pigmentu, które, dzięki wodzie, wchodziły w interakcję z podłożem, nadając obrazom efekt rozmycia oraz przezroczystości, podobny do tych, które współczesni artyści uzyskują za pomocą akwareli.
Choć techniki malowania na papirusie i freski rzymskie różniły się od dzisiejszych technik akwarelowych, to jednak zarówno w malarstwie ściennym, jak i w sztuce papirusowej, artyści starali się uzyskać efekty, które przypominały te, które dzisiaj kojarzymy z akwarelami. Poprzez zastosowanie wodnych pigmentów i specjalnych technik nakładania farb na mokre podłoże, starożytni malarze potrafili stworzyć dzieła pełne lekkości, subtelności i głębi, które przetrwały wieki, dając nam możliwość podziwiania ich niezwykłego kunsztu. W ten sposób zarówno freski, jak i malarstwo na papirusie stanowiły podstawy starożytnej sztuki, które zbliżały się do idei współczesnej akwareli, ukazując, jak woda i pigmenty były wykorzystywane do tworzenia delikatnych, przejrzystych efektów, które wciąż fascynują współczesnych odbiorców.
3. Grecja – Malarstwo na Ceramice i Miniatury
W starożytnej Grecji, szczególnie w okresie klasycznym i hellenistycznym, malowanie na ceramice było jednym z najważniejszych i najbardziej cenionych sposobów wyrazu artystycznego. Greccy malarze, tworząc zarówno użytkowe, jak i dekoracyjne naczynia, wykorzystywali specjalne farby wodne do zdobienia powierzchni ceramiki.
Dwie z najważniejszych technik malarskich tej epoki to czarna figura i czerwona figura, które stanowiły fundamentalny element greckiej sztuki ceramiki, w szczególności w Atenach, i były wykorzystywane przez mistrzów wytwórni ceramiki, takich jak Andokides czy Exekias. W obu tych technikach stosowano pigmenty na bazie wody, które były nakładane na powierzchnię naczyń w sposób, który umożliwiał uzyskanie różnych efektów wizualnych.
W technice czarnej figury malarz nanosił na naczynie specjalny czarny pigment, który był mieszanką węgla i wody. Następnie naczynie było wypalane w wysokiej temperaturze, co powodowało, że czarny pigment przyjmował charakterystyczny, matowy wygląd, podczas gdy tło naczynia pozostawało czerwone, w naturalnym kolorze gliny. Ta technika pozwalała na uzyskanie wyraźnych, solidnych konturów, które były idealne do przedstawiania postaci, bogów, bohaterów, scen mitologicznych czy scen z codziennego życia. Choć ta metoda była głównie matowa, to jednak dała pewne możliwości uzyskania efektów przezroczystości na drobnych detalach, szczególnie w miejscach, gdzie malarz używał bardzo cienkich warstw czarnego pigmentu. Dzięki precyzyjnej pracy pędzlem, artysta mógł stworzyć subtelne cieniowanie, które nadawało obrazom głębię i przestrzenność, choć z zachowaniem charakterystycznej dla tej techniki matowości.
Z kolei technika czerwonej figury, która rozwinęła się później i stała się dominującą formą malowania na ceramice w V i IV wieku p.n.e., pozwalała na większą swobodę i precyzję w przedstawianiu detali. W tej technice, artysta malował postacie w naturalnym kolorze gliny, pozostawiając je w tonacji czerwono-pomarańczowej, podczas gdy tło naczynia było pokryte czarnym szkliwem. Dzięki tej metodzie, postacie na naczyniu były bardziej wyraziste, z detalami ukazującymi naturalne cechy ludzkiego ciała, takich jak fałdy ubrań czy rysy twarzy. Co istotne, technika czerwonofigurkowa umożliwiała uzyskanie subtelnych efektów przypominających akwarelowe przezroczystości, zwłaszcza w przedstawieniach ruchu i detali. Cieniowanie, które było możliwe dzięki różnym stopniom nasycenia koloru, dawało artystom możliwość uchwycenia efektu światła i cienia, który zbliżał się do płynności i delikatności, charakterystycznej dla akwareli. Co więcej, użycie czarnego tła pozwalało na kontrast, który uwydatniał kształty postaci, tworząc iluzję głębi i przestrzeni, co w połączeniu z naturalną barwą gliny nadawało dziełom wyjątkową lekkość i przestronność.
Euphronios, Sarpedon Krater, (signed by Euxitheos as potter and Euphronios as painter), c. 515 B.C.E., red-figure terracotta, 55.1 cm diameter (National Museum Cerite, Cerveteri, Italy) (1)
Minojski fresk odkryty w pałacu w Knossos. Datowane na połowę XVI wieku p.n.e. malowidło znajduje się obecnie na ekspozycji w sali XIV Muzeum Archeologicznego w Heraklionie[1].
4. Malarstwo w Starożytnych Chinach – Techniki Tuszem
Chińska tradycja malarska, szczególnie od czasów dynastii Tang (618–907 n.e.), stanowiła jeden z najważniejszych nurtów malarskich, który wykorzystywał wodę do tworzenia efektów przypominających akwarelę. W tym okresie rozwijała się technika malowania tuszem, która miała ogromny wpływ na chińską sztukę i wywarła wpływ na późniejsze tradycje malarskie, także w innych częściach Azji. W szczególności pejzaże, kwiaty i zwierzęta, które były częstymi motywami chińskiego malarstwa, wykorzystywały tusz rozpuszczony w wodzie, co pozwalało uzyskać subtelne przejścia tonalne oraz efekty głębi i przezroczystości. Chińscy artyści wykorzystywali tusz o różnym stopniu rozcieńczenia, co dawało im możliwość manipulowania intensywnością koloru, tworząc delikatne i przezroczyste warstwy, które miały podobne właściwości do tych osiąganych w akwareli. Takie podejście do malarstwa pozwalało artystom na uzyskanie efektu lekkości i przestronności, który był charakterystyczny dla tej techniki.
Chińscy malarze stosowali również technikę mokrego pędzla, która polegała na zanurzeniu pędzla w wodzie, a następnie w tuszu. Dzięki tej metodzie możliwe było osiągnięcie płynnych przejść kolorystycznych i rozmytych konturów, co w efekcie nadawało obrazom delikatny, niemal eteryczny charakter. Ta technika była szczególnie ceniona w malarstwie pejzażowym, gdzie artyści starali się uchwycić ulotność krajobrazu oraz zmienność światła i atmosfery. Mokry pędzel pozwalał im na stworzenie przestrzennych efektów, takich jak mgła, poranna rosa czy zanikające odcienie w oddali, co dawało wrażenie głębi i nieskończoności.
Chińscy artyści, podobnie jak współcześni malarze akwarelowi, eksperymentowali z różnymi technikami i narzędziami, aby uzyskać subtelność w oddaniu form i barw. Wykorzystywanie wody i jej interakcja z tuszem miała na celu uchwycenie nie tylko wyglądu natury, ale także jej ducha i esencji, co jest charakterystyczne dla chińskiej estetyki. W malarstwie kwiatów, zwierząt czy krajobrazów liczyła się nie tylko precyzyjna technika, ale również umiejętność oddania zmieniającej się atmosfery, światła i emocji, które towarzyszą patrzeniu na świat. Dzięki zastosowaniu tuszu rozcieńczonego wodą, artyści chińscy mogli tworzyć dzieła, które były pełne życia i ruchu, a zarazem zatrzymywały w sobie ulotną, niematerialną jakość, której próżno szukać w bardziej twardych, realistycznych przedstawieniach.
Ta technika malarska w Chinach, oparta na interakcji tuszu i wody, pozwalała także na uzyskanie niezwykłych efektów tonalnych, które były w stanie oddać złożoność natury i jej nieuchwytność.
Przechodzenie od intensywnych, ciemnych tonów do jasnych, przejrzystych akcentów umożliwiało artystom malowanie obrazów, które wyglądały jakby były na granicy rzeczywistości, zawieszonych pomiędzy materialnym światem a duchową sferą. Ta głęboka, niemal metafizyczna jakość chińskiego malarstwa była jednym z najważniejszych elementów tej tradycji, która inspirowała nie tylko artystów w Chinach, ale także na całym Wschodzie. W ten sposób chińska technika malowania tuszem, łącząc wodę i tusz, stworzyła unikalny sposób wyrażenia się, który ma wiele wspólnych cech z techniką akwareli, zwłaszcza w kontekście uzyskiwania delikatnych przejść i przestrzenności w obrazie.
1. Traktat astronomiczny zapisany na jedwabiu znaleziony w trzecim grobie (II w. p.n.e., dynastia Han)
2. Gu Kaizhi „Admonitions of the Instructress to the Court Ladies”
Jedwabna chorągiew z grobu Damy Dai w Mawangdui
5. Japonia – Malarstwo Sumi-e
W Japonii malarstwo tuszem, znane jako sumi-e, wykorzystujące tusz rozpuszczony w wodzie, miało na celu uzyskanie przezroczystych warstw, co w pewnym sensie przypomina współczesną akwarelę. Choć sumi-e różniło się od tradycyjnej akwareli w swojej istocie, zarówno w kontekście techniki, jak i filozofii, podobieństwa między nimi były widoczne, zwłaszcza w sposobie, w jaki artyści pracowali z wodą, by uzyskać subtelne przejścia tonalne i delikatne linie. Sumi-e opierało się na używaniu tuszu w różnych stopniach rozcieńczenia, co umożliwiało tworzenie płynnych przejść kolorystycznych, w których ciemniejsze, bardziej intensywne odcienie płynnie przechodziły w jaśniejsze, niemal przezroczyste tonacje. Dzięki temu, podobnie jak w akwareli, możliwe było uzyskiwanie efektów przestrzeni, głębi, a także światła i cienia, co w sztuce japońskiej miało szczególne znaczenie. Technika ta pozwalała artystom na ukazanie subtelności natury, której nie można było uchwycić za pomocą jednego, twardego konturu.
Malarze sumi-e, korzystając z tuszu rozcieńczonego wodą, kładli nacisk na wyrażenie esencji, nie starając się dokładnie odwzorować rzeczywistości, lecz uchwycić jej ducha, co sprawiało, że dzieła te charakteryzowały się lekkością i płynnością. Takie podejście było bliskie ideom wschodnim, w których istotna była harmonia z naturą i esencja chwili, zamiast skupiania się na realistycznym odwzorowaniu detali. W sumi-e nie chodziło jedynie o malowanie obrazów, ale o uchwycenie subtelnych niuansów, o których mowa była w kontekście natury, filozofii zen czy poezji. W rezultacie technika ta stwarzała przestrzeń, w której tusz, woda, pędzel i papier mogły współpracować, tworząc obraz pełen harmonii, delikatności i głębi. To właśnie poprzez grę światła, cienia, konturów i przestrzeni, sumi-e mogło naśladować pewne aspekty, które dostrzegamy w akwareli, zwłaszcza w sposobie, w jaki woda wchodziła w interakcję z tuszem, dając efekt przejrzystości i dynamizmu.
Takamatsuzuka tomb fresco, 6th- and 7th-century Japan
6. Indie – Miniatury i Malowanie na Papierze
Malarstwo miniaturowe w Indiach to jedna z najbardziej wyrafinowanych form sztuki, która osiągnęła wysoki poziom techniczny i estetyczny zwłaszcza w okresie średniowiecza i nowożytności. Wbrew powszechnemu przekonaniu, techniki używane przez indyjskich artystów nie ograniczały się wyłącznie do farb kryjących – znaczną rolę odgrywały również pigmenty rozcieńczane wodą, które umożliwiały uzyskanie przezroczystych, subtelnych przejść tonalnych oraz lekkich cieniowań. Choć technicznie były to farby mineralne (często wzbogacane barwnikami roślinnymi), ich aplikacja i wizualny efekt zbliżały się do właściwości klasycznej akwareli.
Miniatury malowano najczęściej na ręcznie czerpanym papierze lub pergaminie przygotowanym poprzez wielokrotne wygładzanie powierzchni muszlowym proszkiem (tzw. tamarind polishing). Taki nośnik pozwalał na precyzyjne nakładanie kolejnych warstw pigmentu oraz na uzyskanie wyjątkowej głębi i świetlistości barw. Charakterystyczne było łączenie intensywnych kolorów z wyrafinowaną linią konturową, często wykonywaną bardzo cienkimi pędzlami z włosia wiewiórki.
Motywy podejmowane w indyjskich miniaturach były niezwykle różnorodne – od scen mitologicznych i epickich (głównie z Ramajany, Mahabharaty czy opowieści o Krysznie), przez przedstawienia religijne (szczególnie w kontekście hinduizmu, dżinizmu i islamu), aż po portrety władców oraz sceny z życia dworu. Szkoły takie jak mogolska, radżputska, pahari czy dekańska wypracowały swoje własne stylistyki i podejścia do kompozycji, koloru i symboliki, jednak wspólnym mianownikiem pozostawała wysoka precyzja wykonania oraz wyrafinowane użycie wodnych pigmentów.
Woda odgrywała tu kluczową rolę – nie tylko jako medium techniczne, służące do rozcieńczania pigmentów i regulowania ich nasycenia, ale również jako narzędzie kompozycyjne: umożliwiała modelowanie światłocienia i dodawanie delikatnych efektów optycznych. Dzięki temu miniatury indyjskie wyróżniają się niepowtarzalnym liryzmem i bogactwem detalu, które sprawiają, że nawet najmniejsze formaty stają się monumentalnym świadectwem duchowej i artystycznej tradycji subkontynentu.
Gilgit Manuscripts (VI–VII w., Kaszmir)
https://www.thekashmirmonitor.net/gilgit-manuscripts-the-lesser-known-story/
7. Mezoameryka – akwarela w służbie rytuału i wiedzy
W kulturach prekolumbijskich Mezoameryki, takich jak Majowie i Aztekowie, malarstwo wodne pełniło istotną funkcję nie tylko estetyczną, lecz przede wszystkim rytualną i dokumentacyjną. Choć technika nie odpowiada w pełni klasycznej definicji akwareli znanej z późniejszych epok europejskich, użycie wodnych pigmentów na organicznych podłożach – jak papier amate, wytwarzany z kory figowca – wykazuje wyraźne analogie. Sztuka malarska tych cywilizacji była ściśle związana z ich kosmologią, kalendarzem i życiem społecznym.
Pigmenty wykorzystywane przez rdzennych artystów pozyskiwano z naturalnych źródeł – indygo zapewniało intensywny błękit, cynober głęboki czerwony, zaś ochra służyła jako odcień żółci i brązu. Farby nanoszono precyzyjnie, często w cienkich, transparentnych warstwach, co pozwalało na uzyskanie efektów światłocienia i głębi – elementów istotnych w przekazywaniu narracji oraz znaczeń symbolicznych.
Najbardziej znane przykłady tej formy malarskiej odnajdujemy w kodeksach Majów – rękopisach zawierających bogato ilustrowane sceny przedstawiające rytuały religijne, obserwacje astronomiczne, a także wydarzenia polityczne i genealogiczne. Ilustracje te, tworzone przy użyciu technik zbliżonych do akwareli, stanowią nie tylko cenne źródło wiedzy o wierzeniach i strukturze społecznej tych ludów, ale także świadectwo wysokiego poziomu ich wrażliwości artystycznej i technicznej biegłości.
Kodeks Vaticanus B– aztecki dokument z grupy Kodeksów Borgia zawierający informacje o kalendarzu i obrzędach rytualnych.Kodeks Vaticanus powstał w okolicy Choluli wśród Indian kultury Puebla – Tlaxcala w Meksyku. Należy to najobszerniejszych kodeksów z całej grupy kodeksów Borgia. Napisany został w języku nahuatl. Jak wszystkie kodeksy, wykonany jest na skórze zwierzęcej pokrytej palonym wapnem. Obecnie znajduje się w Bibliotece Watykańskiej.
Kodeks drezdeński – oryginalny, majański, rękopiśmienny dokument[1], zabytek cywilizacji Majów, zawierający informacje astronomiczne.
Kodeks drezdeński powstał w latach 1200–1250 i był prawdopodobnie kopią wcześniejszego rękopisu pochodzącego z V-IX wieku. Jako jeden z czterech kodeksów przetrwał okres niszczenia majańskich ksiąg przez hiszpańskie duchowieństwo katolickie (1561). Prawdopodobnie został wysłany w 1519 przez Hernána Cortésa jako hołd dla króla Hiszpanii Karola I, który jednocześnie jako Karol V był cesarzem rzymskim, i arcyksięciem Austrii. Tą drogą kodeks pojawił się w Wiedniu, gdzie w 1739 Johann Christian Goetze, dyrektor Królewskiej Biblioteki Saksonii, nabył go od prywatnego właściciela i w 1744 przewiózł do Drezna.
Cacaxtla scena batalityczna
Podsumowując, malarstwo starożytne, choć często niedoceniane wobec monumentalnych rzeźb czy architektury, stanowi niezwykle ważne świadectwo kultury, wierzeń i codziennego życia dawnych cywilizacji. Niezależnie od tego, czy mówimy o wyrafinowanych freskach w Pompejach, symbolicznych malowidłach egipskich grobowców, czy idealistycznych przedstawieniach greckich bogów – każda z tych form ukazuje dążenie człowieka do wyrażania siebie i otaczającego świata za pomocą koloru i kształtu. Dziedzictwo starożytnych artystów wciąż inspiruje twórców współczesnych, przypominając, że potrzeba tworzenia i przekazywania emocji poprzez obraz towarzyszy nam od zarania dziejów.
CIĄG DALSZY W CZĘŚCI 2
********
LEKTURA OKAZAŁA SIĘ INTERESUJĄCA? DOCENIASZ POSZUKIWANIA OBRAZÓW I OPRACOWANIE? POSTAW KAWĘ !!
