Wprowadzenie do tematu czerwieni w akwareli
Czerwień to jeden z najbardziej wyrazistych i emocjonalnych kolorów w palecie akwarelisty. Symbolizuje pasję, energię, ciepło, a także siłę i dramatyzm. Może budzić zarówno uczucie miłości, jak i agresji, co czyni ją niezwykle wszechstronnym narzędziem w malarstwie.
W akwareli czerwień występuje w wielu odcieniach – od ciepłych, żółtawych tonów, takich jak cynober, po chłodne, wpadające w fiolet alizaryny czy burgunda. Każdy pigment ma swoje unikalne właściwości – różną przezroczystość, światłotrwałość oraz sposób mieszania się z innymi barwami. Umiejętne operowanie czerwienią pozwala na uzyskanie subtelnych gradientów, intensywnych kontrastów oraz bogatych efektów świetlnych.
Podczas pracy z czerwienią warto zwrócić uwagę na jej interakcję z wodą i papierem – w zależności od stopnia rozcieńczenia może być delikatna i eteryczna lub nasycona i głęboka. Ponadto, mieszanie jej z innymi barwami, takimi jak błękity, żółcie czy zielenie, otwiera nieskończone możliwości tworzenia nowych, nieoczywistych tonów i harmonii kolorystycznych.
W kolejnych częściach przyjrzymy się bliżej poszczególnym odcieniom czerwieni w akwareli, ich zastosowaniom oraz technikom, które pozwalają w pełni wykorzystać ich potencjał.
Najpopularniejsze odcienie czerwieni w akwareli:
1. Carmine (Karmin)
Carmine to jeden z najbardziej klasycznych pigmentów w historii sztuki, znany z głębokiego, chłodnego czerwonego odcienia, który często przywodzi na myśl luksus i bogactwo. Oryginalnie pozyskiwany z koszenili, stał się symbolem doskonałości w malarstwie, tekstyliach i iluminatorstwie.
Cechy Carmine:
1. Pigment:
- Historyczny karmin pochodził z koszenili – owadów żyjących głównie w Meksyku i Ameryce Południowej. Pigment uzyskiwano poprzez suszenie i przetwarzanie tych owadów.
- Współczesne odpowiedniki syntetyczne to zazwyczaj PR83 (Holbein), PV19 (Shmincke Hordam) i PR176 (Daniel Smith) lub inne trwałe czerwienie organiczne, które naśladują oryginalny kolor.
2. Kolor:
- Odcień: Głęboki, chłodny czerwony z delikatnym różowym lub fioletowym podtonem.
- Charakterystyka: Intensywny w masie, ale subtelny i świetlisty w cienkich warstwach.
3. Przezroczystość:
- Bardzo transparentny, co czyni go doskonałym do laserunków i subtelnych efektów.
4. Trwałość:
- Historyczny karmin miał niską odporność na światło, co powodowało blaknięcie.
- Współczesne syntetyczne zamienniki są trwalsze, choć PR83 wciąż jest podatny na działanie światła i powinien być stosowany z ostrożnością.
5. Mieszanie:
- Doskonale łączy się z chłodnymi błękitami, tworząc intensywne fiolety.
- W połączeniu z żółcieniami może tworzyć żywe pomarańcze, choć jego chłodny ton dominuje.
6. Toksyczność:
- Historyczny pigment był nietoksyczny, ale proces pozyskiwania koszenili mógł budzić kontrowersje ze względu na wykorzystanie zwierząt.
- Współczesne wersje są całkowicie bezpieczne i nietoksyczne.
Zalety Carmine:
• Wyjątkowy kolor: Trudny do zastąpienia w portretach i martwych naturach.
• Przezroczystość: Idealny do delikatnych przejść tonalnych.
• Świetlistość: W cienkich warstwach dodaje obrazowi głębi i blasku.
Zastosowania w sztuce:
• Portrety: Idealny do rumieńców, ust i ciepłych refleksów w skórze.
• Kwiaty: Nadaje się do malowania róż, maków i innych czerwonych kwiatów.
• Pejzaże: Przydatny do malowania zachodów słońca, zimowych pejzaży czy jesiennych akcentów.
Alternatywy i ekologia:
• Quinacridone Red (PR122): Nowoczesny zamiennik karminu o wysokiej trwałości i przezroczystości.
• Perylene Red (PR179): Bardziej neutralny i ciemniejszy odcień o podobnej głębi, ale większej trwałości.
Historia i ciekawostki:
• Pigment z koszenili był znany już w starożytnych cywilizacjach Azteków, którzy cenili go jako barwnik do tkanin i malowideł.
• W Europie karmin zyskał popularność w epoce renesansu, będąc symbolem luksusu.
• Pomimo historycznego piękna, naturalny karmin został w dużej mierze zastąpiony syntetykami ze względu na etyczne kwestie i wyższą trwałość współczesnych pigmentów.
Carmine, ze swoją bogatą historią i unikalnym charakterem, pozostaje jednym z ulubionych odcieni czerwieni wśród artystów.
2. Vermilion (Cynober)
Vermilion, znany również jako cynober, to jeden z najbardziej rozpoznawalnych czerwonych pigmentów w historii sztuki. Oryginalnie produkowany z naturalnego minerału rtęciowego – cynobru – był stosowany od czasów starożytnych. Obecnie zastąpiony jest syntetycznymi odpowiednikami, które są trwalsze i bezpieczniejsze w użyciu.
Cechy Vermilion
1. Pigment:
- Historyczny vermilion był wykonany z naturalnego siarczku rtęci (HgS).
- Współczesne syntetyczne wersje, takie jak PR255 (Pigment Red 255) czy PR188, są bezpieczne, bardziej trwałe i wolne od rtęci.
2. Kolor:
- Odcień: Żywy, intensywny, pomarańczowo-czerwony o ciepłym tonie.
- Charakterystyka: Niezwykle nasycony i świetlisty, szczególnie w grubszych warstwach.
3. Przezroczystość:
- W zależności od formuły, może być półprzezroczysty lub kryjący.
4. Trwałość:
- Historyczny pigment był podatny na ciemnienie w kontakcie z siarkowodorem i wilgocią.
- Współczesne syntetyki mają wysoką odporność na światło (ASTM Lightfastness I).
5. Mieszanie:
- Vermilion doskonale łączy się z żółcieniami, tworząc intensywne pomarańcze.
- W połączeniu z błękitami i zieleniami tworzy harmonijne kontrasty w kompozycjach.
6. Toksyczność:
- Naturalny vermilion był toksyczny z powodu zawartości rtęci.
- Nowoczesne syntetyki, takie jak PR255, są całkowicie bezpieczne w użyciu.
Zalety Vermilion
• Intensywność i świetlistość: Żaden inny pigment nie oferuje tak żywego, ciepłego czerwonego odcienia.
• Wszechstronność: Stosowany zarówno w malarstwie portretowym, jak i pejzażowym.
• Historyczne znaczenie: Jeden z najstarszych pigmentów używanych przez artystów.
Zastosowania w sztuce
• Portrety: Idealny do ciepłych tonów skóry i detali takich jak usta czy policzki.
• Pejzaże: Wykorzystywany w zachodach słońca, jesiennych liściach i akcentach ognia.
• Dekoracyjne freski: Historycznie używany w sztuce renesansu i w tradycyjnych malowidłach chińskich.
Alternatywy i ekologia
• Cadmium Red Light (PR108): Intensywny i kryjący ciepły czerwony, podobny do vermilionu, ale bardziej trwały.
• Pyrrole Red (PR254): Żywy, ciepły odcień o wysokiej przezroczystości i świetnej trwałości.
Historia i ciekawostki
• Vermilion był jednym z najcenniejszych pigmentów w starożytnych cywilizacjach, takich jak Rzym, gdzie używano go do malowania fresków.
• W Chinach pigment ten miał znaczenie symboliczne i był stosowany w tradycyjnych malowidłach oraz dekoracjach świątyń.
• Ze względu na wysoką cenę i toksyczność, naturalny vermilion został wyparty przez nowoczesne syntetyki w XX wieku.
Vermilion pozostaje symbolem bogactwa i pasji w sztuce, a jego syntetyczne wersje sprawiają, że jest dostępny dla artystów na całym świecie bez kompromisów w kwestii bezpieczeństwa czy trwałości.
3. Cadmium Red (Czerwień Kadmowa)
Cadmium Red to jeden z najważniejszych pigmentów w historii nowoczesnej sztuki. Stworzony w XIX wieku, jest ceniony za swoją intensywność, trwałość i wszechstronność. Dzięki swoim właściwościom stał się standardem w zestawach artystów, szczególnie w akwareli, olejach i akrylu.
Cechy Cadmium Red
1. Pigment:
- Oryginalny pigment to siarczek kadmu (CdS), w przypadku odcienia czerwonego – w połączeniu z selenkiem kadmu.
- Wyróżnia się jako pigment monopigmentowy, oznaczany jako PR108 (Pigment Red 108). Zdarzają się jednak mieszanki jak Cadmium Red Medium Hue od Daniela Smitha (PR254 i PY53)
2. Kolor:
- Odcień: Żywa, intensywna czerwień o ciepłym tonie, często z lekkim pomarańczowym podtonem w jaśniejszych wersjach (Cadmium Red Light).
- Charakterystyka: Mocno nasycony, kryjący, z doskonałą zdolnością pokrywania powierzchni.
3. Przezroczystość:
- Zazwyczaj półprzezroczysty do kryjącego w zależności od formuły i grubości warstwy.
4. Trwałość:
- Wysoka odporność na światło i warunki atmosferyczne (ASTM Lightfastness I).
- Nie blaknie z upływem czasu, co czyni go idealnym dla dzieł przeznaczonych na stałą ekspozycję.
5. Mieszanie:
- Tworzy bogate pomarańcze w połączeniu z żółcieniami.
- Z chłodnymi błękitami i zieleniami może być używany do tworzenia zrównoważonych neutralnych odcieni.
6. Toksyczność:
- Zawiera kadm, metal ciężki, dlatego wymaga ostrożnego stosowania, szczególnie w formie proszku lub w pracach wymagających aerozoli. W akwarelach w formie gotowej farby jest bezpieczny przy standardowym użytkowaniu.
Zalety Cadmium Red
• Intensywność koloru: Trudny do zastąpienia w kompozycjach wymagających żywych ciepłych czerwieni.
• Trwałość: Nie blaknie, co gwarantuje długowieczność dzieł sztuki.
• Wszechstronność: Sprawdza się zarówno w malarstwie figuratywnym, jak i abstrakcyjnym.
Zastosowania w sztuce
• Portrety: Idealny do podkreślenia ciepłych refleksów skóry, szczególnie w światłach i cieniach.
• Pejzaże: Doskonały do malowania zachodów słońca, jesiennych liści i akcentów ognia.
• Martwa natura: Wykorzystywany do przedstawiania owoców, kwiatów czy naczyń.
Alternatywy i ekologia
• Pyrrole Red (PR254): Nowoczesny, nietoksyczny zamiennik o podobnej intensywności i cieplejszym odcieniu.
• Naphthol Red (PR112): Bardziej transparentny i ekonomiczny odpowiednik o zbliżonym odcieniu.
Historia i ciekawostki
• Kadm jako pigment zaczęto stosować na początku XIX wieku, a Cadmium Red został wprowadzony do użytku w latach 1910–1920.
• Był uwielbiany przez artystów modernistycznych, takich jak Henri Matisse, który doceniał jego intensywność i bogactwo.
• Dzięki odporności na działanie światła i wilgoci szybko zyskał popularność jako alternatywa dla mniej trwałych czerwieni, takich jak Vermilion czy Alizarin Crimson.
Cadmium Red to nie tylko kolor, ale także historia postępu w chemii pigmentów, który pozwolił artystom na jeszcze większe możliwości twórcze.
4. Alizarin Crimson (Czerwień Alizarynowa)
Alizarin Crimson to głęboki, chłodny odcień czerwieni o fioletowym podtonie, który ma długą historię sięgającą czasów starożytnych. Został opracowany w XIX wieku jako syntetyczna wersja barwnika pozyskiwanego z korzeni marzanny. Choć jego trwałość jest ograniczona, jego transparentność i głęboki odcień sprawiają, że jest niezastąpiony w wielu technikach malarskich.
Cechy Alizarin Crimson
1. Pigment:
- Pierwotny syntetyczny pigment to PR83 (Pigment Red 83), który był pierwszym syntetycznym barwnikiem organicznym.
- Obecnie, z powodu niskiej trwałości PR83, wprowadzono alternatywy, takie jak Quinacridone Crimson (PR206) lub Anthraquinone Red (PR177). Istneje także wiele mieszanek (min Daniel Smith czy Mjello)
2. Kolor:
- Odcień: Głęboki, chłodny czerwony z wyraźnym fioletowym podtonem.
- Charakterystyka: Transparentny, nadający obrazom subtelną głębię i świetlistość.
3. Przezroczystość:
- Bardzo transparentny, co czyni go idealnym do laserunków i subtelnych przejść tonalnych.
4. Trwałość:
- PR83 ma ograniczoną odporność na światło (ASTM Lightfastness III), co oznacza, że może blaknąć pod wpływem ekspozycji na światło.
- Alternatywy, takie jak PR206 i PR177, mają wyższą trwałość (ASTM Lightfastness I lub II).
5. Mieszanie:
- Łączy się doskonale z błękitami i fioletami, tworząc bogate fiolety.
- W połączeniu z żółcieniami daje ziemiste pomarańcze i subtelne brązy.
6. Toksyczność:
- Nietoksyczny i bezpieczny w użytkowaniu.
Zalety Alizarin Crimson
• Transparentność: Idealny do laserunków, budowania głębi i świetlistości w malarstwie.
• Wszechstronność: Doskonały w portretach, pejzażach i malarstwie figuratywnym.
• Unikalny odcień: Jego chłodny ton czyni go niezastąpionym w mieszankach kolorystycznych.
Zastosowania w sztuce
• Portrety: Tworzenie subtelnych cieni i ciepłych tonów skóry.
• Pejzaże: Idealny do malowania głębokich zachodów słońca, cieni i jesiennych pejzaży.
• Martwa natura: Akcentowanie ciemnych tonów i tworzenie kontrastów.
Alternatywy i ekologia
• Quinacridone Crimson (PR206): Trwała alternatywa o podobnym chłodnym odcieniu.
• Anthraquinone Red (PR177): Transparentny, trwały pigment o głębokiej czerwieni.
• Perylene Maroon (PR179): Ciemniejsza i bardziej neutralna alternatywa.
Historia i ciekawostki
• Alizarin jako barwnik pochodzi z marzanny (Rubia tinctorum), rośliny uprawianej od starożytności w Europie, Azji i Afryce Północnej.
• W 1868 roku chemicy Carl Graebe i Carl Liebermann opracowali pierwszą syntetyczną wersję alizaryny, co zapoczątkowało rewolucję w przemyśle barwników.
• Mimo ograniczeń w trwałości, PR83 pozostaje popularny wśród artystów ze względu na swój bogaty odcień i niezrównaną przezroczystość.
Alizarin Crimson to symbol połączenia tradycji i nowoczesności, pigment, który przetrwał próbę czasu dzięki swojemu unikalnemu charakterowi.
5. Permanent Red (Czerwień Permanentna)
Permanent Red to współczesny pigment ceniony za intensywną, ciepłą czerwień o wyjątkowej trwałości. Powstał jako trwała alternatywa dla mniej odpornych pigmentów, takich jak Alizarin Crimson, i szybko zdobył popularność wśród artystów dzięki wszechstronności i niezawodnym właściwościom.
Cechy Permanent Red
1. Pigment:
- Permanent Red jest dostępny w różnych formułach, w zależności od producenta. Najczęściej stosowane pigmenty to:
- PR254 (Pyrrole Red): Ciepły, intensywny czerwony o wysokiej trwałości.
- PR112 (Naphthol Red): Intensywny i nasycony, choć mniej trwały niż PR254.
2. Kolor:
- Odcień: Jasny, czysty czerwony o neutralnym lub ciepłym tonie, zależnie od pigmentu.
- Charakterystyka: Żywy, intensywny i łatwo zauważalny, idealny do akcentów i dominujących kolorów w kompozycji.
3. Przezroczystość:
- Zazwyczaj półprzezroczysty, choć w zależności od formuły może być bardziej kryjący.
4. Trwałość:
- PR254 ma najwyższą trwałość (ASTM Lightfastness I), odporny na światło i warunki atmosferyczne.
- PR112 jest mniej trwały (ASTM Lightfastness II–III) i może blaknąć przy długotrwałej ekspozycji na światło.
5. Mieszanie:
- Doskonale łączy się z żółcieniami, tworząc nasycone pomarańcze.
- W połączeniu z błękitami lub fioletami nadaje głębokie, harmonijne tony.
6. Toksyczność:
- Permanent Red w formułach PR254 i PR112 jest nietoksyczny i bezpieczny w użytkowaniu.
Zalety Permanent Red
• Intensywność koloru: Idealny do budowania mocnych akcentów w obrazie.
• Trwałość: PR254 jest wyjątkowo odporny na światło i blaknięcie.
• Wszechstronność: Nadaje się zarówno do technik laserunkowych, jak i kryjących.
Zastosowania w sztuce
• Portrety: Do akcentowania ust, policzków lub tworzenia ciepłych refleksów skóry.
• Pejzaże: Doskonały do przedstawiania jesiennych liści, zachodów słońca lub ciepłego światła.
• Martwa natura: Podkreślanie detali w owocach, kwiatach czy naczyniach.
Alternatywy i ekologia
• Cadmium Red (PR108): Kryjący i intensywny, ale cięższy i droższy pigment.
• Quinacridone Red (PR209): Chłodniejsza alternatywa o równie wysokiej trwałości.
• Naphthol Scarlet (PR188): Ekonomiczny i bardziej transparentny odpowiednik.
Historia i ciekawostki
• Permanent Red, opracowany w XX wieku, był odpowiedzią na potrzebę bardziej trwałych czerwieni w sztuce.
• Pigment PR254 (Pyrrole Red) wywodzi się z chemii organicznej i jest jednym z najbardziej odpornych na światło czerwonych pigmentów.
• Dzięki trwałości i intensywności stał się wyborem numer jeden wśród wielu współczesnych artystów, zastępując mniej odporne tradycyjne pigmenty.
Permanent Red to nowoczesny klasyk w paletach artystów, łączący trwałość z bogactwem i wszechstronnością czerwieni
6. Perylene Red (Czerwień Perylenowa)
Perylene Red to współczesny pigment o głębokim, neutralnym odcieniu czerwieni z lekko chłodnym podtonem. Jest ceniony za swoją trwałość, subtelność i zdolność do tworzenia bogatych, ciepłych tonów. Dzięki odporności na światło i wszechstronności zyskał uznanie wśród artystów, szczególnie w akwareli i technikach laserunkowych.
Cechy Perylene Red
1. Pigment:
- Główne źródło to PR178 (Pigment Red 178), który należy do grupy perylenów, znanych z wyjątkowej trwałości i odporności chemicznej.
2. Kolor:
- Odcień: Głęboka, bogata czerwień o neutralnym do chłodnego tonie, zbliżona do odcieni burgundzkich.
- Charakterystyka: W ciemniejszych warstwach nabiera ziemistej głębi, a w rozcieńczeniu daje delikatne, ciepłe czerwone przejścia.
3. Przezroczystość:
- Półprzezroczysty, z możliwością uzyskania intensywnej głębi w laserunkach.
4. Trwałość:
- Wyjątkowo trwały pigment (ASTM Lightfastness I), odporny na blaknięcie pod wpływem światła i czynników zewnętrznych.
5. Mieszanie:
- Świetnie współpracuje z żółcieniami, błękitami i ziemistymi pigmentami, tworząc bogate, naturalne odcienie.
- Neutralny ton pozwala na harmonijne mieszanki bez dominacji nad innymi pigmentami.
6. Toksyczność:
- Nietoksyczny i bezpieczny w użyciu.
Zalety Perylene Red
• Neutralność: Łatwy do mieszania z innymi pigmentami, bez przesadnych dominacji kolorystycznych.
• Trwałość: Idealny do dzieł przeznaczonych na długotrwałą ekspozycję.
• Wszechstronność: Sprawdza się w pejzażach, portretach i martwej naturze, szczególnie w subtelnych przejściach tonalnych.
Zastosowania w sztuce
• Pejzaże: Doskonały do malowania jesiennych liści, ziemistych czerwieni i subtelnych akcentów zachodzącego słońca.
• Portrety: Idealny do modelowania ciepłych cieni i naturalnych tonów skóry.
• Martwa natura: Akcentowanie bogatych czerwieni owoców, wina czy kwiatów.
Alternatywy i ekologia
• Quinacridone Red (PR209): Jaśniejsza, bardziej nasycona czerwień o równie wysokiej trwałości.
• Cadmium Red Deep (PR108): Kryjący i bardziej intensywny odcień, jednak mniej subtelny w laserunkach.
• Anthraquinone Red (PR177): Alternatywa o głębokim chłodnym odcieniu i wysokiej trwałości.
Historia i ciekawostki
• Peryleny zostały opracowane w połowie XX wieku jako trwałe barwniki stosowane pierwotnie w przemyśle chemicznym, w tym w farbach samochodowych i tworzywach sztucznych.
• PR178 został zaadaptowany na potrzeby artystów jako odpowiedź na zapotrzebowanie na trwałe czerwienie o subtelnych odcieniach.
• Popularność zyskał dzięki swojej zdolności do subtelnych przejść tonalnych i neutralnego charakteru, który pozwalał na szerokie zastosowanie w malarstwie pejzażowym i figuratywnym.
Perylene Red to pigment łączący nowoczesne osiągnięcia technologiczne z artystyczną wszechstronnością, idealny dla tych, którzy szukają subtelnych i trwałych czerwieni
*******
DOWIEDZIAŁEŚ/ DOWIEDZIAŁAŚ SIĘ CZEGOŚ INTERESUJĄCEGO O CZERWIENIACH? CHCESZ KOLEJNĄ CZĘŚĆ? MOŻESZ POLAĆ AUTOROWI "KAWY" ABY ZACHĘCIĆ GO DO SZYBSZEGO PISANIA 🙂
WYSTARCZY, ŻE KLIKNIESZ W BANER.
